image/svg+xml

"Een keurig ambtenaar". Bert Bokkers uit Ommen vervalste persoonsbewijzen

Verhaal

"Een keurig ambtenaar". Bert Bokkers uit Ommen vervalste persoonsbewijzen

Plaatje bij verhaal: ommen_1941.jpg

In het boekwerkje “Aan de bronnen van het verzet” van Jef Last wordt ook een hoofdstuk gewijd aan een zeer jonge ambtenaar op de secretarie in de gemeente Ommen. Die jongeman, in 1941 zeventien jaar, was Bert (G.W.) Bokkers. Zijn vader was wachtmeester bij de marechaussee brigade aan de Hammerweg in Ommen. Vanwege Bert zijn leeftijd dreigde verplichte tewerkstelling in Duitsland. Niemand zat daar eigenlijk om te springen. Burgemeester Nering Bögel stelde daarom aan vader Bokkers voor om Bert als jong ambtenaar bij de gemeente aan te stellen. En zo gebeurde.

Bokkers kwam op de secretarie te werken bij o.a. Carel Lameijer. Door de Duitse bezetter was de invoering van het persoonsbewijs (PB) ingevoerd. Die viel slecht na te maken. Iedereen vanaf de leeftijd van 15 jaar moest in het bezit zijn van een PB en dat ook altijd bij zich hebben. Ook werd daar b.v. in aangegeven met een grote “J” of iemand Jood was.

Illegaliteit

Al vrij snel raakte Bokkers bij het misleiden van de bezetter betrokken. De eerste joden in Ommen hadden een nieuw PB zonder “J” nodig. Daar kon Lameijer ze mee helpen. Hij liet twee kennissen hun PB zogenaamd verliezen. Vervolgens werden nieuwe PB’s aangevraagd en vervalst. Ook Bokkers zette zijn stappen op het illegale pad. Geleidelijk aan breidden zich hun nevenwerkzaamheden op de secretarie verder uit. De illegaliteit begon zich langzaamaan te ontwikkelen en daardoor hadden ook zij valse PB’s nodig. Toch praatten Lameijer en Bokkers niet met elkaar over hun illegale activiteiten. Men zat elkaar ook niet in de weg.

Lameijer werd later in de oorlog door de KK van "Kamp Erika" opgepakt. Hij wist op de Zeesserweg te ontsnappen. Hij werd echter door een kogel van een van de KK’ers in het been geraakt. Hij wist toch nog de woning van burgemeester Nering Bögel, op de hoek van de Schapenallee en de Stationsweg, te halen. Later is Lameijer naar het ziekenhuis vervoerd en onder een valse naam verpleegd. Helaas kon het gewonde been niet gered worden.

Bokkers over zijn manier van werken: “Voor de aanvraag van nieuwe PB’s voor 15-jarigen werden op de ontvangstbewijzen gefingeerde gegevens vermeld. Foto’s van 15-jarigen werden er op geplakt en die werden naar de Rijksinspectie van de bevolkingsregisters in Den Haag gestuurd. Op het nieuwe en blanco PB werden de gewenste gegevens vermeld. Dat heeft heel lang geen argwaan gewekt. Bij deze inspectie was lange tijd ook een medewerker werkzaam die later de gewenste ontvangstbewijzen zoekmaakte. Daarmee had je dus een echt PB met valse gegevens gekregen.”

Bokkers heeft zich niet aan het vervalsen van PB’s gewaagd. Men probeerde namelijk ook om de “J” uit het PB te krijgen. Dat was volgens hem beslist niet safe. De kring waarin de jonge ambtenaar verkeerde, breidde zich steeds meer uit. Hij had contacten met collega’s door het hele land. In Ommen had hij nauwe contacten met Jan Seigers, Wicher Dam, Jan Houtman en Bosma. Op de zaterdagen als hij niet hoefde te werken reisde hij door het land. Ook in de Achterhoek had hij verschillende contacten. Bij hen hield hij zoals het zelf noemde zitting. Met stempels en andere spullen reisde hij rond.

Echt ondergronds

Op 20 april 1944 kwam er een eind aan deze tournees. In Doesburg werd de leider van de KP in Aalten, Cees Ruizendaal, bij een vuurgevecht door de Duitsers doodgeschoten. Op zijn lichaam werd door de SD een PB gevonden die op naam stond van Bertus Hager. Het PB was afgegeven door de gemeente Ommen. Toen de SD bij de gemeente Ommen liet informeren, gaf een nietsvermoedende ambtenaar alle informatie. Vanuit Aalten werd Bert Bokkers meteen gewaarschuwd en ging Bokkers met medeneming van allerlei materiaal voor het maken van PB’s meteen ondergronds.

Bokkers daarover: “Na dat telefoontje uit Aalten wist ik even niet wat ik moest doen. Naar mijn ouders aan de Hammerweg was geen optie. Mijn eerste reactie was om naar de Wolfskuil te gaan waar Jan Seigers woonde. Ik wist van hun activiteiten en wist zeker dat ik daar even kon schuilen en dan naar een veilige plek te gaan. Kort daarna ben ik dan ook naar Amsterdam gereisd. Je kon daar gemakkelijk in de anonimiteit opgaan. Ik sliep ’s nachts in het huis van een tandarts. Overdag moest ik weg en zwierf ik door de stad. Van mijn collega Van der Bosch uit Hellendoorn kreeg ik zelf ook valse papieren. Van der Bosch heeft de oorlog helaas niet overleefd. Misschien door mijn jeugdige uiterlijk was het voor mij nog steeds gemakkelijk om het land door te reizen voor mijn “zittingen”."

Aan het eind van de oorlog trok Bokkers weer richting Ommen. Met de nodige gevaren van luchtaanvallen en strenge controles kon hij eind 1944 nog een keer zijn ouders aan de Hammerweg bezoeken. Na daar de nacht te hebben doorgebracht reisde hij verder naar Noord-Nederland, omdat men hem in Ommen zou herkennen.

Bevrijding

Bert over zijn laatste reis tijdens de oorlog: “Na de nacht bij mijn ouders te hebben doorgebracht ben ik de volgende dag verder gereisd. Mijn vader was toen al enige tijd ziek en ik was blij dat ik hem nog even gezien en gesproken had. Op Kerstavond fietste ik in de buurt van een kanaal bij De Wijk. Ik werd daar toen aangehouden door een paar landwachters, die me naar de Ortskommandant brachten. Deze officier was zich al aan het voorbereiden op de kerst, want hij had schijnbaar al een mooie borrel op. Gelukkig voor mij vond hij, dat ik als zo’n onschuldige jongen maar snel naar mijn ouders hoorde te gaan. De landwachters moesten me laten gaan en zo kon ik verder reizen naar Noord-Drenthe waar ik tot aan de bevrijding op 13 april 1945 veilig kon onderduiken.”

*Titelfoto: Bij de gemeentesecretarie van Ommen in de oorlog werkten o.a. Carel Lameijer en Bert Bokkers. Op de foto aangegeven met "L" en "B". 

Auteur:Sir Schokkenbroek
Trefwoorden:Jodenvervolging, Kamp Erika, Illegaliteit, Vervalsingen, LO, LKP
Personen:Jan Seigers, Wicher Dam, Bosma
Periode:1941-1945
Locatie:Ommen gemeente, NL, Ommen, Markt 1
Thema's:Verzet

Reacties

Hallo Zou heel leuk zijn bedankt ! Mvg
Algemeen door Roy van den Poll op 26 Apr 2019 om 07:57:53

Goedenavond Mijn vraag is of bert bokkers nog in leven is en zo ja of hij het ziet zitten dat ik een paar vragen aan hem kan stellen. Het gaat over informatie over verzetsactiviteiten in de wolfskuil. Wij zijn opzoek naar informatie over de foto die in 1944 is gemaakt in de wolfskuil waar onderanderen jan seigers jan houtman op staan en een onbekende verzetsman waarschijnlijk famillie Zijn dochter is opzoek naar informatie. Hier is een link naar een advertentie uit de stentor. https://www.destentor.nl/hardenberg/onbekende-verzetsman-uit-marienberg-is-mijn-vader~a3419cb7/ Mvg roy van den poll
Algemeen door Roy van den Poll op 25 Apr 2019 om 16:13:30

Roy, de heer Bokkers antwoordde als volgt: "Ik heb de foto van de groep in de Wolfskuil goed bekeken en de naam van die man van de Poll herinner ik mij niet." Mocht je hem nog willen benaderen mail me dan: s.schokkenbroek@hccnet.nl Ik geef je dan zijn e-mailadres.
Algemeen door Sir Schokkenbroek op 26 Apr 2019 om 10:22:20

Beste Roy, ik heb jouw vraag aan dhr. Bokkers voorgelegd en gevraagd of hij contact wil.
Algemeen door Sir Schokkenbroek op 25 Apr 2019 om 19:02:24

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.